Xéc măng được lắp vào đâu? Mặc dù chỉ là một chi tiết nhỏ nằm ở các rãnh của đầu piston, nhưng xéc măng lại đóng vai trò rất quan trọng để đảm bảo piston hoạt động trơn tru. Nếu bạn là chủ xe hoặc lái xe, hãy trang bị cho mình những hiểu biết cơ bản về xéc măng để vận hành xe một cách chính xác và hiệu quả.
Xéc măng là gì?
Xéc măng của xe ô tô (segment) là những vòng tròn hở được làm bằng kim loại, có vị trí nằm ở các rãnh của đầu piston. Ba bộ phận piston, nắp xi lanh và nắp máy phối hợp với nhau để tạo ra buồng đốt của động cơ đốt trong. Trong quá trình nhiên liệu cháy, bộ phận này sẽ phải chịu tác động rất lớn từ các yếu tố như nhiệt độ, lực ma sát, áp suất, lực va đập cũng như sự ăn mòn của khí cháy và dầu nhờn ở trong buồng đốt.
Xéc măng là những vòng tròn hở bằng kim loại nằm ở các rãnh của đầu piston
Xéc măng được lắp vào đâu trong piston
Với những chủ xe mới, chưa có nhiều kinh nghiệm lái xe, thì xéc măng sẽ là một thuật ngữ khá mới lạ. Tuy nhiên, chỉ cần nắm được khái niệm xéc măng là gì, thì bạn cũng sẽ trả lời được câu hỏi xéc măng được lắp vào đâu. Xéc măng được lắp ở trong các rãnh nhỏ, ở ngay phía trên đầu của piston.
Xéc măng được lắp ở các rãnh nhỏ ngay phía trên đầu của piston
Công dụng của xéc măng
Trong quá trình chế tạo xéc măng ô tô, các nhà sản xuất sẽ sử dụng những vật liệu có hệ số ma sát cao và ngược lại hệ số dãn nở nhỏ để tránh bị biến dạng hay đứt gãy ở trong môi trường nhiệt độ cao. Loại vật liệu làm xéc măng còn phải có độ cứng, độ bền tốt và tính đàn hồi cao, có thể chịu được sự mài mòn trong điều kiện ma sát giới hạn và đảm bảo hoàn thành tốt các chức năng của nó cụ thể như:
-
Xéc măng giúp bao kín xi lanh để duy trì nén khí giữa piston và thành xi lanh
Trong quá trình đốt cháy nhiên liệu, nếu khí đốt bị rò rỉ không chỉ làm lãng phí nhiên liệu mà còn khiến cho các bộ phận khác bị bám cặn hoặc bị mài mòn. Vì vậy, để khắc phục tình trạng này, nhà sản xuất đã tạo ra các vòng xéc măng để bao kín xi lanh và buồng đốt, giúp ngăn cách không gian trong xi lanh thành 2 phần từ đó ngăn cản khí đốt bị rò rỉ vào khe hở giữa xi lanh và piston.
-
Xéc măng giúp điều chỉnh lượng dầu bôi trơn để chống trầy xước
Mặt khác, quá trình đánh lửa để đốt nhiên liệu khiến piston phải liên tục chuyển động lên xuống, với tần số hàng nghìn lần mỗi phút. Trong điều kiện làm việc như vậy, lại kèm theo nhiệt độ cao, lượng dầu nhớt có xu hướng ngày càng giảm. Lúc này, xéc măng ô tô sẽ phát huy vai trò điều chỉnh lượng dầu bôi trơn trong piston để giảm lực ma sát và giúp bộ phận này hoạt động trơn tru hơn.
-
Xéc măng giúp tản nhiệt cho động cơ, hỗ trợ hoạt động của piston
Trong quá trình đốt cháy nhiên liệu, nhiệt độ của buồng đốt có thể đạt tới 300 độ C, nếu việc này kéo dài có thể làm hỏng động cơ. Tuy nhiên, khi xéc măng truyền nhiệt lượng từ piston sang xi lanh, đồng thời điều chỉnh nước làm mát để tản nhiệt thì vấn đề này sẽ được hạn chế. Ngoài ra, xéc măng còn giúp piston hoạt động trơn tru, không bị nghiêng, tránh bị va đập vào thành xi lanh gây hư hỏng cho động cơ.
Xéc măng giúp bao kín xi lanh để duy trì nén khí giữa piston và thành xi lanh
Các loại xéc măng
Có các loại xéc măng nào? Có 2 loại xéc măng ô tô là xéc măng loại khí và loại dầu nhưng nguyên lý hoạt động của chúng lại đều giống nhau.
Loại xéc măng khí (hơi)
Xéc măng khí dùng để làm gì? Nhiệm vụ của xéc măng khí là ngăn không khí bị rò rỉ xuống các khe, đồng thời giúp giải phóng nhiệt lượng. Xéc măng khí được thiết kế với nhiều tiết diện khác nhau, bao gồm xéc măng có vát mặt trên, xéc măng côn và xéc măng côn – cắt phía dưới.
Xéc măng vát mặt trên thường được chế tạo bằng các vật liệu dày hơn và bền hơn so với xéc măng côn do nó thường xuyên phải tiếp xúc với khí đốt, phải chịu nhiệt độ và sự ăn mòn hóa học cao. Xéc măng đầu vát giúp giữ lại muội than, tránh xảy ra tình trạng bó kẹt trong rãnh. Trong khi đó, xéc măng côn lại có áp suất tiếp xúc lớn và có khả năng rà khít nhanh chóng với xi lanh, tuy nhiên, việc chế tạo ra nó khá phức tạp.
Loại xéc măng dầu
Xéc măng dầu bao gồm 2 loại là xéc măng có lò xo và xéc măng 3 vòng. Nó có tác dụng ngăn dầu bôi trơn chảy vào buồng đốt, giúp phân bổ đều lượng dầu trên bề mặt xi lanh từ đó làm giảm ma sát giữa các bộ phận. Khác với loại xéc măng khí, xéc măng dầu dày hơn và được trang bị thêm các lỗ, cùng rãnh thoát dầu.
Xéc măng khí và xéc măng dầu đều có nguyên lý hoạt động giống nhau
Nguyên lý hoạt động của xéc măng
Dù xéc măng có nhiều loại với nhiều hình dạng khác nhau, tuy nhiên, chúng vẫn đều có nguyên lý hoạt động giống nhau. Xéc măng sẽ có xu hướng bung ra, ôm vào thành xi lanh do luôn bị ma sát trong khi hoạt động.
Tại kỳ hút, các loại xéc măng chuyển động lên phía trên, sát vào thành trên của rãnh xéc măng. Ngược lại, tại kỳ xả và nén, xéc măng sẽ di chuyển xuống, sát vào thành dưới của rãnh. Khi vị trí ở giữa rãnh, xéc măng không nằm sát thành trên và thành dưới mà lắc qua lắc lại, chuyển động tự do khi piston liên tục di chuyển lên xuống.
Trong kỳ nổ, áp suất nén sẽ đẩy xéc măng xuống, sát vào cạnh dưới của rãnh để giúp khí nén di chuyển vào khoảng trống dễ dàng hơn. Vào lúc này, khí nén sẽ đẩy xéc măng sát vào thành của xi lanh, khiến chúng bung ra mạnh tối đa nhằm mục đích bao kín buồng cháy của động cơ.
Dấu hiệu nhận biết lúc nào nên thay xéc măng
Các loại xéc măng xe ô tô thường xuyên bị hư hỏng do phải hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, gây ảnh hưởng rất lớn tới hiệu suất động cơ. Nếu phát hiện ra các dấu hiệu sau, thì bạn nên mang xe đến trung tâm bảo dưỡng để kiểm tra xem có nên thay xéc măng hay không:
Mức khí thải tăng đột ngột
Khi xe vận hành, nếu ống xả thải khói nhiều một cách bất thường thì đây chính là dấu hiệu cho thấy xéc măng bị hỏng. Dầu bôi trơn tràn đã vào buồng đốt tạo thành khói khiến cho khí thải chuyển màu nâu đậm, màu trắng hoặc dày hơn bình thường.
Lượng dầu nhớt giảm
Nếu xéc măng dầu của xe bị mòn, thì dầu nhớt từ động cơ sẽ chảy vào buồng đốt. Việc này không chỉ làm tăng sự ma sát giữa các bộ phận của động cơ mà còn gây tiêu tốn nhiên liệu hơn so với bình thường.
Khả năng tăng tốc của xe kém và công suất của động cơ thấp
Nếu khi lái xe, bạn cảm thấy khả năng tăng tốc của xe kém hơn nhiều so với bình thường hay xe bị ì, đó có thể là do xéc măng đang gặp vấn đề. Xéc măng bị mòn sẽ làm giảm áp suất nén và giảm công suất động cơ dẫn đến việc khó khăn khi cần tăng tốc, đồng thời làm tiêu hao nhiều nhiên liệu, làm tăng khả năng tích tụ nhiệt trong buồng đốt.
Nên thay xéc măng khi xe bị tăng mức khí thải đột ngột
>>> Xem thêm: Cấu tạo ô tô. Tìm hiểu bản chất và cơ cấu của 12 thành phần chính
Hướng dẫn thay xéc măng tại nhà
Sau đây là cách thay xéc măng ô tô tại nhà mà bạn có thể dễ dàng thực hiện chỉ với những thao tác đơn giản:
Các bước thay xéc măng ô tô tại nhà đơn giản
Mặc dù xéc măng xe ô tô chỉ là một chi tiết nhỏ nằm, nhưng nó lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình nén khí, giúp cho động cơ của xe hoạt động ổn định, trơn tru và có tăng tốc dễ dàng hơn. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về xéc măng để có thể tối ưu quá trình vận hành xe và tối ưu các chi phí sửa chữa bạn nhé!
>>> Xem thêm: Hộp đen ô tô là gì? Chức năng hộp đen ô tô bạn cần biết
Với mục tiêu giúp người sử dụng ô tô nắm được các thông tin về chi phí vận hành của chiếc xe mơ ước, Nuôi xe ra mắt Công cụ tính toán các chi phí sử dụng xe ô tô tại Việt Nam. Nếu bạn muốn hiểu thêm về công dụng và tham khảo các chi phí vận hành xe ô tô, hãy truy cập trang chủ của Nuôi xe để được hỗ trợ hiệu quả nhất.
