Bô bin đánh lửa với thành phần gồm lõi sắt và các cuộn dây sơ cấp, thứ cấp giúp sinh ra tia lửa đốt cháy nhiên liệu. Từ đó, sinh công để xe ô tô chuyển động. Bô bin đánh lửa bị hư hỏng có thể khiến xe bị chết máy, có mùi lại, xả khói đen. Vì vậy, cần thường xuyên kiểm tra và khắc phục kịp thời.
Bô bin đánh lửa của ô tô là gì?
Bô bin đánh lửa hay còn gọi là bobin, là chi tiết quan trọng trong ô tô có tác dụng tạo ra dòng điện áp cao. Dòng điện này sau đó phóng tia lửa điện đốt cháy nhiên liệu và khí ở buồng đốt động cơ. Từ đó, kích thích piston cũng như trục khuỷu chuyển động và sinh ra công.
Ngoài ra, hiện nay để cải thiện hiệu suất và khả năng vận hành, nhiều hãng xe đã sử dụng hệ thống đánh lửa bobin đôi. Hệ thống này dùng điện áp từ hệ thống điện của xe và chuyển đổi để tạo ra lửa mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu của động cơ.
Bô bin đánh lửa là chi tiết quan trọng trong ô tô có tác dụng tạo ra dòng điện áp cao
Cấu tạo của bô bin đánh lửa
Bộ bin đánh lửa ô tô là một thành phần quan trọng trong hệ thống điện của ô tô. Cấu tạo của bộ bin bao gồm một lõi sắt, cuộn dây sơ cấp và cuộn dây thứ cấp.
Lõi sắt là một phần cốt lõi của bộ bin. Lõi sắt có vai trò tạo từ tính, giúp tăng cường điện áp trong quá trình hoạt động của bộ bin. Cuộn dây sơ cấp nằm ở một đầu của bộ bin. Đầu này của cuộn dây sơ cấp được nối với mạch điện IC đánh lửa.
IC đánh lửa là một linh kiện điện tử quan trọng, nhận tín hiệu từ hệ thống điện tử của ô tô và điều chỉnh thời điểm đánh lửa. Cuộn dây sơ cấp chuyển đổi nguồn điện từ ắc quy và tạo ra một dòng điện mạnh hơn để cấp cho cuộn dây thứ cấp.
Cuộn dây thứ cấp nằm ở đầu còn lại của bộ bin. Đầu của cuộn dây thứ cấp được kết nối với bugi, một điện cực nằm trong buồng đốt cháy của động cơ. Điện áp cao từ cuộn dây thứ cấp sẽ tạo lửa giữa các điện cực trong bugi và đốt cháy nhiên liệu. Đầu còn lại của cuộn dây thứ cấp được nối với ắc quy, cung cấp điện cho bô bin.
Cấu tạo của bộ bin bao gồm một lõi sắt, cuộn dây sơ cấp và cuộn dây thứ cấp
>>> Có thể bạn quan tâm: Mobin đánh lửa là gì
Cách hoạt động của bô bin đánh lửa
Tìm hiểu bobin là gì và cấu tạo của nó giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên lý hoạt động của bộ phận này. Cụ thể, khi ô tô hoạt động, ECU trong động cơ phát ra tín hiệu tại thời điểm đánh lửa. Ắc quy từ đó cho dòng điện chạy qua IC đánh lửa và đi thẳng vào cuộn sơ cấp. Tại lõi trung tâm cũng bắt đầu hình thành các đường sức từ.
Sau khi ECU (Electronic Control Unit) nhận được tín hiệu, nó sẽ phát ra một tín hiệu khác truyền đến IC đánh lửa. Tín hiệu này sẽ ngắt dòng điện ở cuộn dây sơ cấp một cách nhanh chóng. Khi dòng điện bị ngắt, từ thông (magnetic field) trong cuộn sơ cấp sẽ bị giảm đột ngột. Điều này tạo điều kiện cho hiệu ứng tự cảm (self-induction) phát sinh.
Hiệu ứng tự cảm là hiện tượng khi dòng điện trong một cuộn dây thay đổi, nó sẽ tạo ra một sức điện động theo chiều ngược lại để chống lại sự thay đổi đó. Khi đó, từ thông trong cuộn sơ cấp bị giảm, hiệu ứng tự cảm sẽ tạo ra một sức điện động khoảng 500 V trong cuộn sơ cấp. Điều này xảy ra do sự chống lại của cuộn dây sơ cấp với sự thay đổi nhanh chóng của từ thông.
Ngoài ra, hiệu ứng cảm ứng tương hỗ (mutual induction) cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tạo điện cực mạnh cho đánh lửa. Cuộn dây thứ cấp được thiết kế để tạo ra hiệu ứng cảm ứng tương hỗ với cuộn dây sơ cấp.
Khi sự thay đổi từ thông trong cuộn sơ cấp tạo ra sức điện động, cuộn dây thứ cấp cũng tạo ra một sức điện động tương tự, nhưng có cường độ cao hơn. Hiệu ứng cảm ứng tương hỗ này tạo ra một sức điện động khoảng 30 kV trong cuộn thứ cấp.
Cách hoạt động của bô bin đánh lửa
>>> Xem thêm: Hệ thống đánh lửa trên ô tô
Dấu hiệu bô bin đánh lửa bị hư hỏng
Bô bin đánh lửa ô tô là bộ phận không thể thiếu tạo nên chuyển động êm ái của ô tô. Do đó, nếu bobin bị hỏng thì kéo theo bugi cũng gặp trục trặc. Từ đó ảnh hưởng đến khả năng sinh công và hiệu suất vận hành của ô tô. Dưới đây là một số dấu hiệu bô bin đánh lửa bị hư hỏng thường gặp.
Xe có mùi lạ và khói đen
Dấu hiệu nhận biết rõ nhất khi bô bin đánh lửa bị hỏng là ống xả khói màu đen, có mùi khét của nhiên liệu và một số tiếng nổ lạ. Nguyên nhân là vì bô bin đánh lửa không đúng thời điểm, dẫn đến tia lửa ở bugi bị yếu, không đủ để đốt hết sạch nhiên liệu. Lượng nhiên liệu thừa này theo đường ống xả ra bên ngoài. Trong trường hợp nhiệt độ ống xả lên cao có thể làm nhiên liệu bốc cháy, làm động cơ bị nổ.
Dấu hiệu nhận biết rõ nhất khi bô bin đánh lửa bị hỏng là ống xả khói màu đen
Lượng xăng hao hụt nhiều hơn bình thường
Khi bộ bin đánh lửa gặp sự cố và không hoạt động tốt, hỗn hợp nhiên liệu không được đốt cháy hoàn toàn trong buồng đốt. Để đảm bảo động cơ vận hành một cách ổn định, nhiên liệu phải được cung cấp nhiều hơn để đảm bảo đủ năng lượng để đốt cháy và duy trì hiệu suất hoạt động. Do đó, làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu của ô tô so với tình trạng bình thường.
Động cơ rung, gia tốc kém
Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất để nhận biết khi bộ bin đánh lửa gặp sự cố là động cơ bắt đầu hoạt động không ổn định. Cụ thể, gây ra các hiện tượng như rung, giật, và mất công suất. Khi bô bin đánh lửa không tạo ra đủ điện áp để đánh lửa, động cơ sẽ bị mất lửa hoàn toàn, hay còn gọi là hiện tượng "bỏ máy".
Khi một hoặc cả hai xi-lanh bị mất lửa, động cơ sẽ hoạt động không đều và không mượt mà. Điều này dẫn đến hiện tượng giật mạnh và cảm giác "khựng" khi tăng tốc. Vì vậy, xe sẽ trở nên khó kiểm soát và mất đi sự ổn định trong thời gian di chuyển.
Xe dễ bị chết máy
Bô bin đánh lửa hỏng dẫn đến bugi không thể tạo ra tia lửa điện. Quá trình cháy cũng không thể diễn ra để tạo công. Do đó, ô tô sẽ thường xuyên bị chết máy giữa đường, đặc biệt là khi đang chạy trong khu dân cư đông đúc.
Xe khó đề máy
Khi bộ bin bị hỏng, hiệu suất của bugi trong việc tạo tia lửa điện sẽ bị ảnh hưởng. Có thể xảy ra hai trường hợp: bugi không thể tạo tia lửa điện hoặc tia lửa điện bị yếu. Do đó, gây khó khăn khi khởi động động cơ xe ô tô.
-
Trường hợp bugi không thể tạo ra tia lửa điện: động cơ sẽ không kích hoạt và không thể nổ máy. Người lái xe sẽ gặp khó khăn khi cố gắng khởi động xe.
-
Trường hợp tia lửa điện bị yếu: hiệu suất đốt cháy trong buồng đốt giảm. Điều này có thể dẫn đến xe ô tô khó nổ máy, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh hoặc động cơ đã cũ.
Đèn báo Engine sáng
Khi đèn Check Engine trên xe sáng có nghĩa là động cơ đang gặp sự cố. Cụ thể, khi bô bin đánh lửa bị hỏng, hệ thống trung tâm của xe sẽ ghi nhận lỗi và kích hoạt đèn báo lỗi động cơ Check Engine để thông báo về sự cố này. Điều này giúp người lái nhận biết rằng bộ bin đánh lửa cần được kiểm tra và thay thế để khắc phục vấn đề.
Khi đèn Check Engine trên xe sáng có nghĩa là động cơ đang gặp sự cố
Cách kiểm tra bô bin đánh lửa của ô tô
Kiểm tra bô bin đánh lửa để có cách xử lý giúp xe hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, khi kiểm tra bô bin đánh lửa, bạn cần chuẩn bị kính bảo hộ, đeo găng tay cách điện. Tuyệt đối không kiểm tra ngay sau khi xe vừa vận hành xong dễ gây bỏng. Nên đợi động cơ xe nguội hoàn toàn rồi thực hiện các bước kiểm tra. Theo các chuyên gia công nghệ ô tô, có 2 cách kiểm tra bô bin đánh lửa như sau:
Kiểm tra dựa vào bugi
Thông qua tình trạng đánh lửa ở bugi để phán đoán tình trạng của bô bin. Dưới đây là các bước kiểm tra bô bin đánh lửa chi tiết.
Bước 1: Sau khi tắt máy, tiến hành mở nắp capo. Mỗi hãng xe sẽ có cách bố trí bô bin riêng, nhưng thông thường, bô bin đánh lửa được đặt gần vè xe hoặc gần bộ chia điện. Trong trường hợp xe không có bộ chia điện, bô bin sẽ được kết nối trực tiếp với bugi.
Sau khi tắt máy, tiến hành mở nắp capo
Bước 2: Tháo rời dây cao áp của bugi. Sau đó, tháo bugi. Dùng dụng cụ chuyên nghiệp để tháo bugi. Giữ sạch phần không gian mở vừa tháo bugi ra. Bởi nếu có ngoại vật rơi vào sẽ ảnh hưởng tới buồng đốt. Để chắc chắn, bạn có thể sử dụng giấy hoặc tấm vải che kín lỗ bugi lại ngay sau khi tháo rời.
Dùng dụng cụ chuyên nghiệp để tháo bugi
Bước 3: Lắp bugi vào dây cao áp. Không đặt bugi về lỗ ban đầu. Thay vào đó, đặt bugi nối với bộ chia điện. Sử dụng kìm cách điện để giữ bugi để không bị điện giật.
Lắp bugi vào dây cao áp
Bước 4: Chạm nhẹ phần ren của bugi với một mảnh kim loại. Sử dụng kìm hoặc găng tay cách điện để cầm bugi. Việc này sẽ giúp tránh nguy cơ bị điện giật. Tuyệt đối không trực tiếp dùng tay không để cầm bugi.
Chạm nhẹ phần ren của bugi với một mảnh kim loại
Bước 5: Tiếp theo, tháo rơ le hoặc cầu chì để vô hiệu hoá bơm nhiên liệu. Sau đó, nổ máy xe để kiểm tra tình trạng tia lửa bugi. Việc không vô hiệu hoá bơm nhiên liệu sẽ dễ dẫn đến hư hại nghiêm trọng cho xe ô tô.
Tháo rơ le hoặc cầu chì để vô hiệu hoá bơm nhiên liệu
Bước 6: Nhờ một người khác tiến hành khởi động động cơ để kiểm tra bugi. Quan sát kỹ tình trạng tia lửa bugi. Nếu thấy tia lửa màu xanh sáng ở phần khe hở của bugi nghĩa là động cơ ô tô vẫn hoạt động tốt. Nếu bạn thấy tia lửa bugi màu cam, điều đó cho biết bộ bin đánh lửa đang gặp vấn đề.
Có một số nguyên nhân như: vỏ bọc cuộn dây bị hỏng, dòng điện yếu, hoặc kết nối không chính xác. Nếu bạn không thấy tia lửa bugi xuất hiện, có thể rằng bộ bin đánh lửa đã hỏng hoặc thao tác kiểm tra không đúng.
Nếu bạn thấy tia lửa bugi màu cam, điều đó cho biết bộ bin đánh lửa đang gặp vấn đề
Bước 7: Sau khi kiểm tra, tắt hoàn toàn động cơ xe để đảm bảo an toàn. Tiếp theo, lắp lại bugi và nối lại dây điện theo cách ban đầu. Nếu đã xác định được bộ bin đánh lửa bị hỏng, cần mang xe đến gara sửa chữa càng sớm càng tốt.
Sau khi kiểm tra, tắt hoàn toàn động cơ xe để đảm bảo an toàn
Kiểm tra bô bin đánh lửa thông qua điện trở bô bin
Bước 1: Tháo bô bin đánh lửa ra khỏi động cơ. Ngắt kết nối bô bin với thao vít và bộ chia điện.
Bước 2: Để xác định xem bô bin đánh lửa có bị hỏng hay không, bạn có thể kiểm tra điện trở của các cuộn dây. Mỗi bô bin đánh lửa sẽ có một giá trị điện trở tiêu chuẩn cho các cuộn dây. Nếu giá trị điện trở thực tế của cuộn dây không nằm trong khoảng giá trị tiêu chuẩn. Điều này cho thấy bô bin đã bị hỏng.
Tìm hiểu giá trị điện trở tiêu chuẩn trong sổ tay hướng dẫn sử dụng xe hoặc tham khảo trực tiếp với chuyên viên kỹ thuật của hãng xe. Thông thường, giá trị điện trở tiêu chuẩn cho cuộn sơ cấp là từ 0,7 - 1,7 Ω và cho cuộn thứ cấp là 7.500 - 10.500 Ω.
Bước 3: Bô bin có 3 điện cực, gồm 2 cực ở hai bên và 1 cực ở giữa. Tiến hành đo điện trở của hai cực ở hai bên và ghi lại giá trị đo được. Đây chính là giá trị điện trở của cuộn dây sơ cấp.
Bước 4: Đo điện trở cuộn dây thứ cấp bằng cách đo 1 điện cực ở 1 đầu và 1 điện cực ở vị trí chính giữa.
Bước 5: Sau khi đo điện trở, so sánh giá trị đo được với giá trị tiêu chuẩn. Nếu giá trị điện trở của cuộn sơ cấp hoặc cuộn thứ cấp cao hơn giá trị tiêu chuẩn cần xem xét việc thay thế bô bin đánh lửa.
Sau khi đo điện trở, so sánh giá trị đo được với giá trị tiêu chuẩn
Trên đây là thông tin về bô bin đánh lửa mà Nuoixe.vn chia sẻ. Đây là bộ phận không thể thiếu đối với động cơ ô tô. Với cấu tạo lõi thép có tính từ và một số cuộn dây sơ cấp, thứ cấp, bô bin đánh lửa giúp tạo ra tia lửa đốt cháy nhiên liệu và sinh công. Khi vận hành ô tô, cần chú ý các dấu hiệu như: động cơ rung, xe có mùi lạ, khói đen,... Từ đó, nắm được tình trạng hoạt động của bô bin và bugi.
