Củ đề là gì? Nguyên lý làm việc của máy đề ô tô

Nắm được nguyên lý làm việc của máy đề ô tô sẽ giúp bạn sớm phát hiện những dấu hiệu hỏng hóc cũng như nguyên nhân của nó. Từ đó đưa ra phương án bảo dưỡng, sửa chữa hoặc thay thế phù hợp, đảm bảo quá trình vận hành xe ô tô được trơn tru.

Củ đề ô tô là gì?

Hiện nay, hầu hết các dòng xe ô tô đều sử dụng động cơ đốt trong để khởi động xe và di chuyển. Bởi vì động cơ này không có khả năng tự khởi động nên cần một ngoại lực quay cũng như giúp nó đạt được số vòng nhất định. 

Một phương pháp được sử dụng phổ biến để khởi động ô tô là sử dụng điện từ động cơ để truyền phát đến bánh đà của xe. Động cơ đó chính là củ đề.  

Cấu tạo củ đề

Củ đề ô tô có cấu tạo khá đơn giản, bao gồm 5 bộ phận chính như sau:

Cấu tạo củ đề ô tô gồm 5 bộ phận chính

• Lớp vỏ củ đề ô tô

Phần lớn các động cơ điện hoạt động theo nguyên lý điện từ để tạo nên sự chuyển động. Và lớp vỏ củ đề ô tô có nhiệm vụ quan trọng trong việc tạo ra môi trường từ trường, giúp động cơ bên trong hoạt động ổn định. 

Ngoài ra, lớp vỏ này còn có nhiệm vụ bảo vệ các bộ phận bên trong như cuộn cảm, lõi kín khỏi những ảnh hưởng từ bên ngoài cũng như duy trì các đường sức từ bên trong.

• Mô tơ

Mô tơ củ đề có nhiệm vụ tạo ra một ngoại lực đủ mạnh để kích thích động cơ đốt trong khởi động.

• Cần truyền động

Với chức năng chính là truyền động từ công tắc đến bánh răng của xe, cần truyền động giúp tạo nên sự ăn khớp giữa bánh răng khởi động và vành răng mà không bị xô lệch.

• Công tắc từ

Công tắc đảm nhận nhiệm vụ đóng/mở nguồn điện cung cấp đến mô tơ, đồng thời điều chỉnh lại sự ăn khớp của các bánh răng khi xe bắt đầu khởi động.

• Bánh răng

Bánh răng nhận sự truyền động từ động cơ thông qua cần truyền động tạo nên sự ăn khớp với vành răng, giúp ô tô được vận hành trơn tru. Với thiết kế vát cạnh mép, bánh răng dễ dàng ăn khớp với các bộ phận khác tạo nên sự ổn định cho hệ thống.

Tác dụng của củ đề ô tô

Củ đề ô tô là một bộ phận động cơ điện nhỏ, có tác dụng truyền động và truyền điện giữa các bánh răng bằng cần truyền động, pít - tông, nam châm điện,... để khởi động động cơ đốt trong giúp ô tô nổ máy.

Nguyên lý hoạt động của máy đề ô tô

Nguyên lý làm việc của máy đề ô tô khá đơn giản, bao gồm 3 giai đoạn ứng với từng bộ phận cấu thành của nó. Cụ thể:

Nguyên lý làm việc của máy đề ô tô gồm 3 giai đoạn

• Kéo

Đầu tiên, khi chìa khoá xoay về ô khởi động, dòng điện từ bình ắc quy sẽ được phóng ra, truyền vào cuộn hút và cuộn giữ. Từ cuộn hút, dòng điện tiếp tục đến các phần ứng thông qua cuộn cảm để tạo nên một lực điện từ đủ mạnh từ hoá các lõi cực. Lúc này, nam châm điện hút pít - tông của công tắc từ, khiến bánh răng khởi động và vành răng khớp lại với nhau, kích hoạt công tắc chính của mô tơ.

• Giữ

Khi công tắc chính được kích hoạt, dòng điện từ ắc quy sẽ chạy đến cuộn cảm và cuộn giữ, tạo nên một tốc độ quay cực kỳ lớn từ phần ứng. Đây là ngoại lực để vận hành ô tô. Tuy nhiên, vì dòng điện vẫn chưa đi đến cuộn hút nên pít - tông vẫn được ghim chặt tại một vị trí nhất định bởi lực điện từ từ cuộn giữ.

• Trả về

Khi chìa khoá xe hoàn tất vòng quay từ ô khởi động sang ON, dòng điện bắt đầu đi từ công tắc chính, qua cuộn hút đến cuộn giữ, trong khi phần tiếp điểm chính vẫn chưa được mở. Củ đề có cấu tạo đặc biệt khi cuộn giữ và cuộn hút có số vòng quấn bằng nhau và hướng cùng một chiều tạo nên sự triệt tiêu lực điện từ lẫn nhau. Đó là nguyên nhân của việc pít - tông không giữ được mà trở về vị trí cũ, khiến động cơ dừng khởi động.

Dấu hiệu hỏng máy đề ô tô và nguyên nhân

Dấu hiệu hỏng máy đề ô tô

Trong quá trình vận hành xe ô tô, việc nắm được những dấu hiệu hỏng máy đề để đưa đến trung tâm bảo dưỡng kịp thời, tránh trường hợp xe không thể khởi động tại nhà hay giữa đường khiến việc sửa chữa gặp nhiều khó khăn.

Dấu hiệu hỏng hóc của máy đề ô tô

Theo đó, một số dấu hiệu có thể nhận biết tình trạng củ đề cần được sửa chữa, thay mới như sau:

• Sau một thời gian không sử dụng, xe không thể khởi động được.

• Xe không nổ máy hoặc khó nổ máy khi động cơ nguội đi.

• Sau nhiều lần khởi động, xe mới nổ máy.

• Xe cần đề nổ một khoảng thời gian mới khởi động.

• Xe đề không nổ đồng thời xuất hiện tiếng kêu lạch tạch.

• Xe bị trượt đề.

>>> Xem thêm: 10 Nguyên nhân xe ô tô đề không nổ và cách khắc phục

Nguyên nhân dẫn đến hỏng máy đề

Việc nắm được được nguyên nhân dẫn đến hỏng máy đề sẽ giúp xác định chính xác linh kiện cần thay thế, từ đó tiết kiệm chi phí khi không phải thay mới cả củ đề ô tô. 

Có nhiều nguyên nhân khiến máy đề ô tô bị hỏng

Theo đó, có nhiều nguyên nhân khiến củ đề bị hỏng, tuy nhiên, một số nguyên nhân chính có liên quan trực tiếp đến các bộ phận thuộc nguyên lý làm việc của máy đề. 

• Chổi than củ đề bị mòn

Chổi than luôn có mặt trong tất cả các động cơ điện. Đây là bộ phận gồm hai thanh carbon, có nhiệm vụ tạo từ trường xoáy giúp động cơ quay bằng việc truyền điện từ stator sang rotor. 

Bởi vì đầu chổi phải liên tục chà sát vào mặt cổ góp nối liền với rotor nên sau một thời gian, lực ma sát khiến chổi than bị mài mòn, dẫn đến sự suy giảm về hiệu suất làm việc.

Ngoài ra, khi chổi than bị bào mòn hình thành một lớp than vụn bám vào bề mặt cách nhiệt, đặc biệt là khoảng trống giữa stator và rotor. Nếu sau một thời gian không được phát hiện, lớp than vụn này dần lấp đầy khoảng trống dẫn đến tình trạng rotor bị kẹt trong quá trình khởi động.

• Rơ - le đề bị hỏng

Rơ - le đề là bộ phận có nhiệm vụ đóng/ mở nguồn điện thông qua các tiếp điểm. Trong máy đề ô tô, rơ - le đề có chức năng kết nối bánh răng của động cơ củ đề và vòng củ đề, tạo điều kiện cho dòng điện đi qua. 

Khi rơ - le đề hoạt động sai lệch khiến bánh răng và vòng không thể kết nối, là nguyên nhân của việc động cơ khó khởi động hoặc không thể khởi động. Ngoài ra, cuộn hút bị hỏng khiến việc đóng/ mở diễn ra liên tục cũng là nguyên nhân hàng đầu khiến rơ - le đề bị hỏng.

• Vả đề bị hỏng

Nếu trong quá trình khởi động, bạn nghe thấy tiếng lạch tạch rất chói tai thì đó có thể là tình trạng vả đề bị hỏng. Nguyên nhân có thể là do buồng đốt không được đánh lửa vào đúng thời điểm, khiến chiều quay của động cơ ngược hướng với chiều quay của mô tơ đề. Việc quay ngược chiều nhau dẫn đến sự va chạm giữa các bánh răng, khiến chúng bị biến dạng hoặc thậm chí là vỡ.

• Các mối nối bị gỉ sét, oxy hoá

Theo thời gian, các mối nối trong máy đề, điển hình nhất là mối nối giữa stator và rotor bị oxy hoá. Đây là nguyên nhân khiến điện trở của đường dây tăng lên, gây cản trở đến sự di chuyển của dòng điện, một khi điện áp bị giảm sút sẽ không tạo đủ lực để mở mômen quay động cơ về. Đó cũng là nguyên nhân khiến động cơ ô tô không thể khởi động.

Có thể thấy rằng củ đề có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình khởi động của xe ô tô. Việc nắm được nguyên lý làm việc của máy đề là vô cùng cần thiết giúp bạn biết được lúc nào máy đề cần được bảo dưỡng hoặc thay thế để không ảnh hưởng đến hiệu suất hoạt động của xe ô tô.

Trong quá trình sử dụng xe không tránh khỏi những sự cố ngoài ý muốn. Do đó, bạn có thể tham khảo các công nghệ đã được Nuôi xe tổng hợp và chia sẻ để có những phương án xử lý kịp thời. 

Nhằm giúp người sử dụng ô tô nắm được các chi phí vận hành cho chiếc xe mơ ước, Nuoixe.vn ra mắt Công cụ tính chi phí sử dụng xe hơi Việt Nam. Để tìm hiểu công cụ và tham khảo chi phí vận hành xe ô tô, bạn hãy truy cập trang chủ Nuôi xe để được đáp án cụ thể.

>>> Xem thêm: Top 2 phương pháp chống ồn hốc lốp